Bu binanın öyküsü, Osmanlı Bankası'nın ülke genelindeki kuruluşundan başlayarak, Samsun'da inşa edilen bu yapının tarihsel önemine kadar uzanır.
Osmanlı Bankası'nın Kuruluşu ve Gelişimi
Osmanlı Bankası, 1856 yılında Osmanlı Ekonomisi'nde özel bankacılık sisteminin henüz yeni gelişmeye başladığı dönemde küçük bir banka olarak faaliyete başlamıştır. Zamanla devletin borç işlemlerine etkin bir şekilde dahil olmaya başlamasıyla banka, şube sayısını arttırarak Osmanlı İmparatorluğu’ndaki ekonomik faaliyetlerde önemli bir rol üstlenmiştir.
Samsun Osmanlı Bankası'nın Kuruluşu
1855 yılında Stephen Sleigh ve Peter Pasquali adlı iki İngiliz müteşebbis tarafından kurulan Osmanlı Bankası, 1861 yılında Sultan Abdülaziz’in tahta geçişiyle birlikte, Osmanlı Devleti’nin resmi bir devlet bankasına sahip olma zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Bunun üzerine, Osmanlı Bankası, rakip firmaları geride bırakarak 1863 yılında Bank-ı Osman-i Şahane adıyla resmi olarak faaliyete başlamıştır.
Samsun Osmanlı Bankası Binası: Mimari Özellikleri
Osmanlı Bankası'nın, devlet işlerinde görev yapmaya başlamasıyla banka şubeleri hızla çoğalmaya başlamıştır. Samsun, ticaretin önemli merkezlerinden biri olması ve kozmopolit yapısıyla bu şubelerden birine ev sahipliği yapmıştır. 670 m²’lik bir arazi üzerine inşa edilen Samsun Osmanlı Bankası Binası, ünlü Mimar Marko Baruh tarafından tasarlanmıştır.
Bina, Osmanlı Bankası'nın ihtiyaçlarına uygun olarak inşa edilmiştir ve çevresindeki duvarlar ile rıhtım tarafındaki duvarlar da Baruh’un gözetiminde yapılmıştır. Yapı, 1906 yılında tamamlanmış olup, tapusu Osmanlı Bankası Genel Müdürü Jules Deffes adına oluşturulmuştur.
Bina ve Çevresindeki Değişimler
İnşa edildiği dönemde denize oldukça yakın olan bina, Samsun'da yapılan dolgu çalışmaları nedeniyle günümüzde denizden yaklaşık 250 metre uzaklığa yerleşmiştir. Ancak bu, binanın tarihi önemini ve mimari değerini değiştirmemektedir. Bu yapı, hem Osmanlı İmparatorluğu döneminin hem de Samsun'un ticaret hayatının izlerini taşıyan önemli bir miras olarak günümüze ulaşmaktadır.
